Znamenitost Beogradska Tvrdjava

Znamenitosti Beograd - Beogradska tvrdjava sa liste Znamenitosti Beograd, utvrdjenje je koje datira još iz prvog milenijuma, sagradjena je prvobitno kao palisada sa zemljanim bedemima ali se tokom vekova razvijala. Beograd koji danas poznajemo razvijao se oko ovog monumentalnog istorijskog zdanja sa liste Znamenitosti Beograd.

Od palisade zemljanih bedema razvila se u rimski kastrum, zatim vizantijski kastel, prestonicu srpske despotovine srednjeg veka da bi potom postala austijsko osmanlijska artiljerijska utvrda. Beogradska tvrdjava danas je svojevrstan svedok istorije razvića jednog grada i naroda, njegove izdržljivosti, ratobornosti i hrabrosti. U sklopu sa kalemegdanskim poljem čini celinu Kalemegdanskog parka koji je mnogima utočište i oaza mira nasparm vreve i gužve beogradskih ulica. 
Istorijski, utvrdjenje beogradske tvrdjave je od velikog strateškog značaja u mnogobrojnim ratovima koji su se vodili na ovim prostorima. Sa lokacijom na granici Balkanskog poluostrva i Panonske nizije je bila podložena čestim udarima jer je klučna raskrsnica putnih i trgovnskih pravaca s obzirom da povezuje Solun i Carigrad sa unutrašnjošću evropskog kontinenta. Pored kopnenih puteva na mestu beogradske tvrdjave spajaju se i dve reke te se ukrštaju i plovni putevi.

Rimski kastrum
Prvi pronadjeni tragovi naseljenosti datiraju iz doba neolita, a prvo gradsko tvrdjenje je iz doba Kelta, na području današnjeg naselja Karaburma, gde se razvio grad Singidunum.
Smatra se da je najstarije utvrdjenje današnje beogradske tvrdjave nastalo u periodu izmedju 6. I 11. godine nove ere, usled opsada severne granice rimskog carstva od strane varvarskih plemena. Rimsko carstvo je upravo tada podiglo prvo utvrdjenje od zemljanih bedema i palisada, u pokušaju da odbrani svoje granice od čestih opsada plemena. To odbrambeno utvrdjenje je kasnije preraslo u rimski kastrum koji je bio sastavni deo limesa. Na površini od 560m sa 350m i pravougaonog oblika zahvatao je područje Gornjeg grada sa delom Kalemegdanskog parka do današnje Pariske ulice. Ovaj rimski kastrum je tokom prvih vekova bio stalno prebivalište četvrte Flavijeve legije. Medjutim, nakon podele rimskog carstva tvrdjava ulazi u sastav istočnog rimskog carstva 359. Godine i dobija naziv Singidon. U napadu huna 441. Godine utvrdjenje biva porušeno, da bi samo par vekova kasnije bilo osvojeno. 471. Godine Teodorik osvaja tvrdjavu a 498. Godine je napušta tokom ostrogotske seobe na Apeninsko poluostrvo. 

Srednjevekovna utvrda
Tokom vladavine vizantijskog cara Justinijana I tvrdjava biva rekonstruisana i obnovljena, a oko nje se tokom slovenskih migracija na Balkansko poluostvo naseljavaju Srbi. U 8. Veku Obri potpuno uništavaju tvrdjavu i ona jedno vreme biva napuštena i zaboravljena.  
Ranovizantijska tvrdjava gradjena je belim kamenom koji je sijao sa svog položaja iznad panonske ravnice po čemu i dobija naziv Beli grad, pod kojim se naselje i tvrdjava po prvi put spominju u pismu partrijarha Jovana VIII upućenom bugraskom kanu Borisu.

Tokom vekova smenjuju se mnogi vladari i upravitelji beogradske tvrdjave, Bugari, Vizantinci i Madjari, ali u 12. Veku ona ponovo spada u ruke Vizantijskog carstva. 1112. Godine Madjarima polazi za rukom da je na kratko preotmu, medjutim usled sopstvene nemogućnosti da odbrane grad, oni utvrdjenje ruše i materijal kojim je izgradjena koriste za utvrdjivanje Zemunskog grada. Tokom vladavine Manojla Komnina u periodu od 1143. Do 1180. godine Vizantinci zauzimaju Zemun, a kamen koji je jednom donešen tu vraća i rekonstruiše Beogradsku trvrdjavu, zatim podiže i deltoidni kastel sa dimenzijama oko 135m sa 60m. 
Mnogobrojni prevrati menjaju vladare beogradske tvrdjave i grada pa se u rasponu od 1183. Do 1355. Godine smenjuju mnogi, 1183. Godine Madjari ponovo osvajaju tvrdjavu i vladaju njome sve do početka 15. Veka, sa malim prekidom 1284. Godine kada je gradom upravljao sremski kralj Dragutin, a potom njegov brat Milutin, da bi ga Madjari ponovo preuzeli 1319. Godine. Tokom vladavine Milutin proširuje beogradsku tvrdjavu spuštivši utvrdjenje do Save. 

Beogradska tvrđava u doba despota Stefana Lazarevića
1403. Godine srpski despot Stefan Lazarević je zaključio vazalni ugovor sa madjarskim kraljem Žigmundom i srpska despotovina je povratila Beograd i još neke oblasti. Tvrdjava koju su Osmanlije porušile 1397. godine obnovljena je i dogradjena, i od 1405. godine postaje prestonica Srbije.
Gornji grad biva rekonstruisan i dogradjen sistemom dvostrukih bedema, dok sa kopnene strane biva iskopan duboki kanal. Despot Stefan Lazarević na placu Manojlovog kastela podiže utvrdjeni dvorac, gde je Nebojšina kula donžona, a gradsko pristanište proširuje kako bi moglo da primi veće ratne brodove.
Nakon smrti despota Stefana Beograd još jednom postaje vlasništvo Madjara koji ga dodatno ojačavaju zbog sve češćih osmanskih opsada.

Artiljerijska utvrda
1688. Godine Austrijanci osvajaju beograsku tvrdjavu i započinju obnovu i preradu iz srednjevekovnog u artiljerijsko utvrdjenje. 1696. Godine se ova obnova završava pod Andrejem Kornarem i Osmanlijama koje su u medjuvremenu povratile grad, tada, tokom bombardovanja biva pogodjen barutni magacin koji se nalazio u Despotovom gradu što izaziva veliku eksploziju i uništava skoro ceo Despotov grad. 
1717. Godine austrijanci zauzimaju Beograd i od 1723. Do 1736. Godine izvode popravke i dogradjivanja tvrdjave.  1739. Godine tvrdjava je bez borbe vraćena osmanlijama potpisivanjem Beogradskog mira, i austrijanci bivaju primorani da poruše novoizgradjene bedeme.
Već 1789. Godine beogradska tvrdjava ponovo pada u ruke Austrijanaca da bi opet 1791. bila vraćena Osmanlijama prema odredbama Svištovskog mira.
1807. Godine Karadjordje i srpski ustanici osvajaju tvrdjavu i ona ostaje pod njihovom vlašću sve do kraja prvog srpskog ustanka 1813. Godine. Po ugovoru Osmanlijskog napuštanja Srbije ključevi Beogradske tvrdjave simbolično bivaju predati knezu Mihajlu Obrenoviću 19. Aprila 1867. Godine. Nešto malo potom tvrdjava se oduzima vojni karakter i sa počecima uredjenja Kalemegdanskog parka postaje deo Kalemegdanske celine. 

Tokom bombardovanja prvog svetskog rata uništene su skoro sve zgrade u unutrašnjosti tvrdjave, a bedemi su teško oštećeni. 

Tokom drugog svetskog rata tvrdjava je bila sedište nemačke okupacione snage, da bi se 20. 10. 1944. nakon oslobodjenja Beograda u nju smestile trupe JNA koje su bile primorane da napuste Beogradsku tvrdjavu kada je celo utvrdjenje zajedno sa parkom stavljeno pod zaštitu države.