Verovali ili ne, usku teritoriju Beograda sačinjava čak 16 trgova, više od 5.000 ulica i desetine skverova. Najstarije ulice u Beogradu su ulica Vase Čarapića, Kralja Petra, Cara Dušana, Jevrejska, Narodnog fronta, Gavrila Principa i Karađorđeva ulica. Interesantno je da je razvoj ulične mreže počeo davne 1867. godine, po odlasku Turaka sa ovih prostora, prema planovima inženjera Emilijan Josimović sadržanim u delu "Objašnjenje predloga za regulisanje onog dela varoši Beograda što leži u Šancu". Inače, njegovo delo smatra se danas prvom stručnom knjigom u oblasti urbanizma u Srbiji. U prvim godinama su centar grada naseljavale najuticajnije i najbogatije porodice trgovačkog i političkog života Beograda. Tako je Emilijan Josimović u istoriji ostao zapamćen kao prvi urbanista.
Emilijan Josimović izradio je planove prema uzoru na velike evropske gradove i opredelio se za planove kojima bi se saobraćaj u Beogradu ubrzao. Ulice i parkove, kojima i danas prolazio, osmislio je i trasirao upravo Emilijan Josimović - Knez Mihailovu ulicu, ulice Kralja Petra i Cara Dušana, javne parkove na prostoru Kalemegdana i Studentskog trga (nekada Velike pijace). Prvu ideju o potrebi izgradnje modernog vodovoda imao je upravo Emilijan Josimović još 1867. godine, kao i ideju o izgradnji keja sa stovarištem uz reku Savu i pristaništa na Dunavu, potrebnog za rečni saobraćaj i trgovinu.
Važno je pomenuti još jedno ime kada je reč o prvim urbanističkim planovima Beograda, a to je Stevan Zarić. Inženjer Stevan Zarić sastavio je plan Beograda za potrebe beogradskih osnovnih škola 1878. godine i zaslužan je za realizaciju prvog projekta parkovske površine na području Beogradske tvrđave.
Kada su u pitanju trgovi u Beogradu, najstariji trg u Beogradu je Studentski trg, dok je najpoznatiji Trg republike.
Koji su najveći i najpoznatiji trgovi u Beogradu?
U Beogradu se nalazi 16 trgova, a ovo su neki od najvećih, najprometnijih i najznačajnijih trgova u našoj prestonici. Većina beogradskih trgova se nalazi u samom centru grada gde ima najviše prolaznika i turista. Ukoliko Vam se dopada ideja da se nađete u srcu gradskih dešavanja i najpoznatije pešačke zone u Srbiji, rezervišite Stan na dan Beograd Centar.
Trg republike
Trg republike zauzima danas centralno mesto u Beogradu. Prostrani plato okružen je impozantnim građevinama Doma štampe, Dečijeg pozorišta “Boško Buha”, Narodnog pozorišta i Narodnog muzeja, a posebno mesto zauzima Spomenik knezu Mihailu Obrenoviću. Trg republike se nalazi na mestu gde se u XIX veku prostirala Stambol kapija - najveća i najlepša kapija sa početka XVIII veka, a u srpskoj istoriji zabeležena i kao najozloglašenija. Turci su upravo ispred Stambol kapije na stravičan način mučili zarobljeno srpsko stanovništvo. Kako je put kroz Stambol kapiju vodio do grada Carigrada ili Istanbula, po njemu je i dobila naziv.
Prostor trga je dugo godina nakon rušenja Stambol kapije ostao neiskorišćen. Zgrada Narodnog pozorišta sagrađena je 1869. godine, a spomenik knezu Mihailu 1882. godine kada je počelo postepeno preuređivanje trga. Veliki deo trga zauzimala je čuvena kafana “Dardaneli”, gde su se okupljali ugledni umetnici i akademici. Njeno mesto je 1903. godine zauzela zgrada Narodnog muzeja.
Nekadašnji naziv Trga republike glasio je Pozorišni trg. Prema urbanističkim planovima Emilijana Josimovića trasirane su Knez Mihailova ulica, Čika Ljubina i ulica Kneginje Ljubice uz Obilićev venac i Vasinu ulicu. Teško je zamisliti da su nekada kroz Trg republike prolazili fijakeri, kola, pa i tramvajske šine. Od Slavije ka Kalemegdanu je saobraćala prva tramvajska linija pod brojem 1.
Trg republike je danas popularno šetalište i mesto za fotografisanje, a najpoznatije je kao mesto sastajališta mnogih Beograđana, te se često može čuti: “Čekam te kod Konja”.
Terazije
Terazije se ubrajaju među najpoznatije trgove u Beogradu. Prostire se od Sremske ulice sve do ulice Kralja Milana i zajedno za Knez Mihailovom ulicom čini deo najlepše pešačke zone u našem gradu. Plato Terazije je svoje neobično ime dobio za vreme Turaka. Na mestu gde se danas nalaze Terazijska česma i hotel “Moskva” se pre nekoliko vekova nalazio sistem za snabdevanje vodom. Oni su gradili kule ili zidane vodovode odakle su vodovodnim cevima izvodili vodu i nazivali ih “terazijama”.
Centralni deo trga zauzima Terazijska česma, izgrađena po želji kneza Miloša Obrenovića 1860. godine. Česmu, delo majstora Franca Lorana, čini oblik trostepene piramide i predstavlja simbol povratka kneza Miloša na srpski presto. Sam prostor oko trga počeo je da se uređuje početkom XIX veka kada su ga naseljavale zanatlije, kovači i kazandžije prema naredbi kneza Miloša Obrenovića. Terazije i Balkanska ulica važile su za centar društvenog i trgovačkog života u Beogradu tokom XIX i XX veka. Plato Terazija su okruživali najbolji hoteli, restorani i prodavnice toga vremena.
Od značajnijih objekata prostor na Terazijama krase Palata Albanija, sagrađena 1938. godine, hotel “Moskva” ili Palata Rosija iz 1096. godine, Palata Igumanov, Palata Atina, hotel Kasina iz 1922. godine, Pozorište na Terazijama i Dom Vukove zadužbine. U kafani “Kod zlatnog krsta” održana je 1896. godine prva bioskopska predstava. Trg Terazije predstavljaju jedinstvenu priliku da se razgledanjem upoznaju najraskošnija gradska zdanja u Beogradu.
Studentski trg
Kada su trgovi u Beogradu u pitanju, Studentski trg nosi titulu najstarijeg trga u našoj prestonici. Studentski trg se prostire od ulice Vase Čarapića, oko Univerzitetskog parka sve do Uzun-Mirkove ulice. Studentski trg krije veoma zanimljivu istoriju. Na prostoru današnjeg trga se za vreme turske opsade prostiralo tursko groblje, koje je šezdesetih godina XIX veka izmešteno. Njega je zamenila Velika pijaca ili Pazarište. Studentski trg zauzimao je važno mesto u prvim urbanističkim planovima Beograda, rekonstruisan je 1869. godine kada je jednu stranu prostora zauzimala Velika pijaca, dok je na drugoj uređen park. Pijaca je ostala u centru grada sve do 1927. godine kada je ceo prostor trga preuređen u prostrani park. Studentski ili Univerzitetski park još uvek se nalazi na istom mestu i predstavlja omiljeno mesto za šetnju, okupljanje, odmor, učenje i posmatranje sjajnih zvezda mnogima koji se u njemu nađu.
U Studentskom parku je postavljen spomenik velikom srpskom naučniku Josifu Pančiću i prosvetitelju Dositeju obradoviću. Zanimljivo je da je Studentski trg bio i ostao centar akademskog i studentskog života. Prva realka i Velika škola nalazile su se upravo na ovom trgu. Zgradu Prve realke danas čini Pedagoški muzej, a Veliku školu, kasnije i Licej, čini sedište Beogradskog univerziteta.
Kapetan-Mišino zdanje iz 1863. godine je danas dom Rektorata Univerziteta u Beogradu. Kada je velelepno zdanje izgrađeno, važilo je za najraskošniju i najvišu zgradu u našem gradu. Danas se Studentski trg nalazi između nekoliko fakulteta - Filozofskog, Filološkog i Prirodno-matematičkog fakulteta.
Trg Nikole Pašića
Svi trgovi u Beogradu imaju vrlo interesantnu istoriju. Tako je Trg Nikole Pašića najmlađi beogradski trg sagrađen 1953. godine. Prostire se između Terazija, Dečanske ulice i Bulevara kralja Aleksandra. Teško je zamisliti da se širom trga u XIX veku prostirala pusta zelena livada. Među prvim objektima koji su tu nastali bila je kafana “Zlatni top”, a prvi nazivi ulice bili su Sokače kod “Zlatnog topa”, kasnije i Markova ulica. Na mestu gde se danas nalazi Narodna skupština se nalazila jedna od najvećih turskih džamija - Batal-džamija.
Sa uređivanjem Trga Nikole Pašića sačekalo se sve do kraja Drugog svetskog rata, kada je u ovom delu izgrađen veliki broj zgrada, postavljen vodoskok i podignute impozantne građevine Doma sindikata i Investicione banke. Trg je dugi niz godina nosio naziv Trg Marksa i Englesa, ideolozima komunizma. Današnji naziv trg je dobio po Nikoli Pašiću, gradonačelniku Beograda i premijeru Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Spomenik Nikoli Pašiću podignut je 1998. godine.
Trgom dominira jedna od najvećih fontana u Srbiji, koja se nalazi ispred zgrade Istorijskog muzeja. Plato trga se tokom letnjih meseci pretvara u male sajmove i mesto za održavanje sportskih manifestacija.
Trg Slavija
Trg Slavija je jedan od najpoznatijih i najprometnijih beogradskih trgova. Kao veliki kružni tok i važna saobraćajnica Slavija zauzima prostor između ulice Kralja Milana, Beogradske, Makenzijeve, Svetosavske ulice, Bulevara oslobođenja, Deligradske i Nemanjine ulice. Još jedna zanimljivost, trg Slavija se prostire na teritoriji dve beogradske opštine - veći deo se nalazi na opštini Vračar, a manji na opštini Savski venac.
Gotovo je nemoguće zamisliti da se na prostoru najprometnijeg kružnog toka krajem XIX veka nalazila velika močvara. Mnogim Beograđanima je lov na divlje patke i jarebice predstavljao pravu atrakciju zbog koje su se okupljali na Slaviji. Za početne radove na uređenju Slavije bio je zaslužan ugledni škotski preduzetnik Fransis Maknezi, po kome Makenzijeva ulica na Vračaru nosi naziv. Dugo godine je Slavija bila poznata kao Trg Dimitrija Tucovića, čija se bronzana bista nalazila nedaleko od velikog kružnog toka.
Hotel “Slavija”, jedan od simbola ovog dela grada, otvoren je 1962. godine i danas predstavlja moderan hotel sa četiri zvezdice na sjajnoj lokaciji. Zanimljivo je da je u martu 1989. godine na trgu otvoren prvi restoran Mekdonalds u ovom delu istočne Evrope. Sa Slavije je kretao i prvi beogradski tramvaj sa konjskom zapregom 1892. godine. Linija broj 1 saobraćala je trasom Slavija-Kalemegdan. Tokom 2017. godine puštena je u rad muzička fontana na Slaviji, jedna od najvećih u jugositočnoj Evropi. Iste godine je i trg potpuno preuređen i modernizovan.
Cvetni trg
Cvetni trg je mali beogradski trg koji je okružen ulicama - Njegoševom, Svetozara Markovića i Kralja Milana, a nalazi se na teritoriji opštine Vračar. Veliki broj ljudi dnevno prođe Cvetnim trgom ili se odluči da na tom mestu popije kafu sa prijateljima, a da ni ne pomisli na njegovu zanimljivu istoriju. Iako ne liči na druge velike trgove u Beogradu, Cvetni trg imao je veliki značaj za stanovnike Beograda.
Naseljavanje prostora Cvetnog trga počelo je 1843. godine. Pre izrade planova o naseljavanju se na čitavoj površini današnjeg trga prostirala gusta hrastova šuma, koja je vodila do konjičkih štala kavalijerskog eskadrona ili današnjeg parka Manjež. Ukoliko ste imali prilike da se zateknete na Cvetnom trgu, mogli ste da vidite jedan sačuvani hrast star više od dva veka. Prvi urbanistički planovi su predviđali da se prostor Cvetnog trga uskoristi za izgradnju prve pijace u ovom delu grada ili Cvetne pijace.
Dalje naseljavanje opštine Vračar nastavilo se pre Drugog svetskog rata, kada su izgrađene zgrade sa prostranim stanovima i zanatskim radnjama u prizemlju. Većina zgrada ostala je sačuvana do danas, a Gradić Pejton je sačuvani zanatski centar na Vračaru. Prva samoposluga u Srbiji otvorena je upravo na Cvetnom trgu. Popločani trg okružen je prelepim parkom Manjež, Jugoslovenskim dramskim pozorištem i Beograđankom. Palata Beograd ili Beograđanka je zasigurno jedna od najpoznatijih simbola Beograda i dugo je važila za najvišu zgradu u našoj prestonici sa 24 sprata. U čast našeg poznatog književnika Borislava Pekića podignut je spomenik 2016. godine.
Kopitareva gradina
Kopitareva gradina predstavlja gradsku četvrt i istoimeni trg na opštini Stari grad. Ovaj kraj dobio je naziv po Jerneju Kopitaru, saradniku Vuka Karadžića na reformi srpskog pisma i jezika. Radovi na urbanizaciji počeli su još početkom XX veka i danas je Kopitareva gradina vrlo jedinstvena celina po ambijentalnim i arhitektonskim karakteristikama. U ovom kraju dominiraju niske stambene kuće sa dvorištem okrenutim ka ulici čime je napravljen veoma prijatan, miran i porodičan ambijent.
Većina zgrada u Kopitarevoj gradini predstavljaju memorijalne objekte uglednih naučnika, umetnika, književnika, trgovaca i arhitekti - Kuća Jovana Cvijića, Milana Antonovića, Golštajna, Aćima Markovića, Olge Jovanović, Atelje Petra Palavičinija. U Hilandarskoj ulici se nalazi i spomen-kuća Laze Lazarevića, a u ulici Jelene Ćetković se nalazi Muzej Jovana Cvijića. Zbog velike arhitektonske i kulturne vrednosti je Kopitareva gradina proglašena kulturnim dobrom.
Trgovi u Beogradu: Opština Zemun
Magistratski trg
Trgovi u Beogradu predstavljaju vrlo posebna mesta. Izuzetno su prometni i predstavljaju centre gradskih dešavanja. Na beogradskim trgovima se u svako doba mogu sresti turisti iz različitih krajeva sveta, ljudi koji uživaju u zracima sunca i šolji jutarnje kafe, užurbani prolaznici i roditelji sa decom čiji se smeh odzvanja celim gradom. Magistratski trg u Zemunu ne predstavlja nikakav izuzetak. Ono što je Knez Mihailova ulica za Beograd, to je Magistratski trg za Zemun - sam centar grada. Skupština opštine Zemun se nalazi na Magistratskom trgu i ovde se donose sve važne odluke.
Trg je prepoznatljiv po zgradi Magistrata po kome je i dobio ime. Zemunski Magistrat osnovan je 1751. godine gde su stanovali magistratski činovnici. Zgrada Magistrata se ubraja među važne spomenike kulture. Na trgu se nalazi i kuća porodic Marković, još jedan spomenik kulture u centru Zemuna. Zdanje je podignuto u XVIII veku za potrebe jednog grčkog trgovca. Kuća je kasnije postala vlasništvo bogate trgovačke porodice Marković u čijem se vlasništvu nalazi i danas. Kuću je kupio Stevan Marković, gradonačelnik Zemuna, 1870. godine. Centralni deo trga zauzima Zavetni krst. Zavetni krst podigao je Lazar Urošević, sin Miloša Uroševića, beogradskog trgovca i pomagača srpskih ustanika. Krst je postao simbol Zemuna i podsetnik hrišćanskih poruka ljubavi i mira.
Karadjordjev trg
Karađorđev trg u Zemunu zauzima prostor između Karađorđeve ulice i ulice 22. oktobra. Sredinom XIX veka je cela površina u blizini Dunava bila prekrivena barama. Početkom XX veka je počela aktivna rekonstrukcija ovog predela kada su počele da se trasiraju ulice i prave trotoari za pešake. Interesantno je da je jedan deo celine ovog dela Zemuna potpuno očuvana još od 1925. godine. Gotovo nijedna zgrada oko Karađorđevog trga nije stradala u ratovima i još uvek stoje kao simbol istorije i razvoja Zemuna.
Karađorđev trg je među retkim delovima Zemuna, koji je često menjao arhitektonski izgled. Danas se još samo na fotografijama mogu videti stara zgrada fabrike “Zmaj” i nekadašnja fabrika asfalta. Jedina stara sačuvana zgrada se danas nalazi na uglu Karađorđeve ulice i ulice Stevana Markovića.
Avijatičarski trg
Avijatičarski trg je jedan od gradskih trgova u Zemunu. Mnogi ga smatraju vrlo neobičnim, jer se ima izgled potkovice okružene ulicama - Nemanjinom, Glavnom, Karađorđevom ulicom i ulicom Miroslava Tirša. Trg je pre Drugog svetskog rata nosio naziv Jugoslovenski trg, kasnije Trg Jugoslovenske armije, a od 1997. godine trg je nosio ime Trg.
Na Avijatičarskom trgu se nalaze zgrada Vodne zajednice iz 1908. godine i Palata Komande vazduhoplovstva, dok centralni deo zauzima uređeni park sa Spomenikom palim borcima Narodnooslobodilačkog rata (1941-1945).
Trg Branka Radičevića
Trg Branka Radičevića se prostire između zemunskih naselja Gardoš i Ćukovac. Na uglu ulice Cara Dušana i Dobranovačke ulice sa Glavnom ulicom nastao je jedan kranje neprimetan skver. Trg nosi naziv po poznatom srpskom pesniku romantizma Branku Radičeviću. Prvobitan naziv trga glasio je Muharov trg po Ivanu Muharu, jednom od najpoznatijih zemunskih trgovaca pre Drugog svetskog rata.
Mnogi ne znaju da Trg Branka Radičevića predstavlja najstarije raskršće u Zemunu gde se prepliću najstarije ulice u Zemunu. Upravo je iz tog razloga proglašeno za kulturno dobro od velikog značaja i zaštićeno kao staro jezgro grada Zemuna.
Trgovi u Beogradu - Centar gradskih dešavanja
Trgovi u Beogradu zaista predstavljaju centar gradskih dešavanja. Tako se na Trgu republike često organizuju muzičke i sportske manifestacije. Trg Nikole Pašića je tokom zime izuzetno posećen zbog klizališta na otvorenom. Studentski trg najčešće posećuju studenti, koji slobodno vreme između predavanja provode u Studentskom parku na svežem vazduhu. Svaki beogradski trg je centar posebnog i jedinstvenog gradskog dešavanja!
