Grad Beograd je svojevrstan muzej prošlosti. Njegova istorija počela je pre nešto više od 7 hiljada godina nastankom Vinčanske kulture. Beograd je grad koji se menjao kroz vekove i još uvek se neprestano menja. Na izgled, nastajanje i nestajanje grada uticala su mnogi osvajači, koji su ga na svom putu osvajanja pokoravali i zauzimali. Osmansko carstvo je zasigurno ostavilo traga na mnogo toga u Beogradu, isto koliko je i Rimsko carstvo ostavilo svoj pečat na Beograd. Mnoga nasleđa možemo čuti i videti, ali ne prestane da nas iznenađuju otkrića i predmeti koja vode poreklo iz različitih epoha i mogu pronaći u podzemnim prolazima i hodnicima.
Beograd ispod Beograda predstavlja najveću tajnu ovog grada. Šta se sve krije u podzemnom Beogradu ne može se sa sigurnošću reći. Rimski bunar, tajni prolazi i tuneli ispod Beograda su samo neke od zanimljivosti koje svojom misterioznošću i tajanstvenošću privlače mnogobrojne turiste. Veliki deo tih prolaza, hodnika, pećina i laguma nisu još uvek dostupni javnosti, mnogi su tek u fazi istraživanja. Ipak, oni koji su otvoreni, svakako predstavljaju atrakciju koju morate videti.
Koje tajne krije Rimski bunar?
Rimski ili Veliki bunar nalazi se na Kalemegdanu u Gorenjem gradu Tvrđave u blizini spomenika Pobednik. Jedan je od šest podzemnih objekata na Kalemegdanu i danas predstavlja spomenik kulture od velikog značaja. Iza neobične građevine stoji nekoliko neobičnih predanja i zanimljivosti. Iako ga poznajemo kao Rimski bunar, smatra se da nije izgrađen u doba Rimskog carstva, već tek u XVIII veku. Smatra se da je bunar korišćen za vodosnabdevanje austrijske vojske kada bi došlo do opsade Beogradske tvrđave. Rimski bunar služio je kao cisterna, voda se sa platoa Gornjeg grada slivala niz tle i punila bunar, a u blizini bunara istraživači nisu pronašli nijedan izvor koji bi ga punio. Do bunara vode dva niza spiralnih stepeništa dubine 51 metar. Posetiocima je dozvoljen silazak do 35 metara dubine.
Prvi spisi o Rimskom bunaru javili su se u XVII veku u putopisima turskog autora Evlija Čelebije kao silos za žito, a u XIX veku kada je potvrđeno da je izgrađen za vreme Rimske imperije, dok je pre toga bio poznat kao Veliki bunar. Mnogi istraživači i naučnici često su pisali da je reč o ozloglašenoj tamnici. Pronađeni su istorijski dokazi da se izgradnja misterioznog bunara pripisuje Austriji u periodu 1717-1731. godine. Ipak, veliku mističnost bunaru daju brojne legende i narodna predanja. U ovim predanjima narod je izgradnju bunara pripisao Rimljanima, a kroz generacije se taj naziv sačuvao.
Neke legende nas vraćaju u Grčku mitologiju. Postoji legenda da je Rimski bunar zapravo “pupak sveta”, gde se ulazilo u podzemni svet ili Had. Druga legenda govori da su legije Zapadnog rimskog carstva gradeći akvadukte na ovim prostorima dodale naziv “Rimski”. Istorija nam govori i da se opis bunara i Beogradske tvrđave javlja u spisima despota Stefana Lazarevića. Verovatno najzanimljivije predanje predstavlja priča o tajnom hodniku, koji spaja Rimski bunar sa Zemunom.
Do dna bunara ima 212 stepenika uvijenih tako da podsećaju na molekule DNK. Jedna strana bunara bila je predviđena za spuštanje i snabdevanje svežom vodom, dok se drugom stranom stepeništa vraćalo nazad. Kada je Rimski bunar detaljnije istražen 1940. godine, pronađena su i mesta za baklje. Rimski bunar možete posetiti svakog dana u periodu 11:00-19:00 časova, cene ulaznica iznosi 120 dinara, dok je za đake, studente i penzionere cena 60 dinara.
Posebno je interesantna činjenica da je Rimski bunar nekoliko puta bio inspiracija za filmska ostvarenja. Određene scene filma “Lavirint” iz 2002. godine snimljene su upravo na ovom lokalitetu. Rimski bunar bio je i mesto velike tragedije, kada je preljubnik usmrtio svoju ljubavnicu i beživotno telo sakrio u bunar. Prema istinitoj priči snimljen je film “Ljubavni slučaj ili tragedija službenice PTT”.
Prostor Rimskog bunara je renoviran i prilagođen potrebama posetilaca kada su sprovedene električne instalacije i otvori za ventilaciju, a ulaz štite teška metalna vrata. Ukoliko ste do sada imali prilike da obiđete Rimski bunar, sigurno Vam je u sećanju ostala prigušena i jedva vidljiva svetlost prilikom spuštanja niz spiralno stepenište.
Tajne Beogradske tvrđave
Rimski bunar nije jedini skriveni podzemni objekat koji se krije na Beogradskoj tvrđavi. Tajne Kalemegdana još uvek su nepoznatne i ostaju neotkrivene. Mnoge ozloglašene legende povezuju se sa visokim kulama i bedemima same tvrđave. Iako su svim posetiocima na oko vidljive, kapije i kule Kalemegdana skrivaju mračne tajne. Veruje se da su Turci pokraj Stambol kapije na svirep način kažnjavali srpsko stanovništvo, a da su u Nebojšinoj kuli bili zarobljeni i mučeni brojni zatočenici. Za vreme Osmanskog carstva Nebojšina kula važila je za najozloglašeniju tamnicu, a jedini zatočenik koji je pronašao način da iz nje pobegne bio je Jevrem Obrenović.
Prostor ispod Beogradske tvrđave ispunjavaju brojni hodnici, tuneli, bunkeri i barutane. Veruje se da neki potiču iz doba Rima, Osmanskog i Austrijskog carstva. Beograd ispod Beograda predstavlja veliko istorijsko nasleđe ovog grade, koje čeka da bude otkriveno.
Nesvakidašnji bunker ispod Beograda
Beograd ispod Beograda predstavlja grad prepun tajni, misterija i nesvakidašnjih saznanja. Kada bismo malo bolje razmislili, svakodnevno užurbano hodamo ili se šetamo ulicama Beograda, a da ni ne pretpostavljamo šta se sve ispod nas krije. Kada bismo “zagrebali” samo malo dublje, sigurno bismo pronašli nešto što će bi nam pomoglo da otkrijemo istoriju kakvu do sada nismo znali ili da je barem bolje upoznamo. Jer, o podzemnom Beogradu nismo mogli ni da sanjamo.
Sledeći podzemni objekat na Beogradskoj tvrđavi je vojni bunker. Slušajući nekoliko istorijskih izvora, može se saznati da vojni bunker potiče iz novije istorije. Smatra se da je izgrađen po nalogu Josipa Broza Tita u periodu 1948-1953. godine. Svrha jednog ovakvog objekta bila je raketni sistem odbrane, koji bi se aktivirao u slučaju napada na Jugoslaviju. Tokom godina izgradnje u bunkeru je boravilo čak 28 vojnika bez ikakvog kontakta sa spoljašnjim svetom. U skučenim prostorijama boravilo je po 14 vojnika, a da pri tome nisu znali ništa o postojanju jedni drugih. Bunker je sve do nedavno bio potpuno zatrpan, a tek je 2008. godine otvoren za javnost. Iza teških metalnih vrata, koja skrivaju prostorije bunkera, ulazi se u dubinu tvrđave. Izgrađena su četiri ovakva bunkera, ali su samo dva preživela. Jedan od bunkera se nalazi u Savskoj ulici, preko puta Palate pravde, a drugi dvadesetak metara pored obale Save. Bunkeri ispod Beograda su samo deo onoga što se nalazi u podzemnim hodnicima naše prestonice.
Među prelepim zelenilom Kalemegdana i Beogradske tvrđave otkriveni su ostaci nekoliko vojnih kasarna iz različitih istorijskih epoha. U blizini Sahat kapije u Gornjem gradu danas postoje ostaci podruma kasarne sagrađene u XVIII veku za potrebe austrijske vojske. Smatra se da je srušena krajem istog veka dolaskom Turaka. Ipak, Turci nisu porušili sve kasarne. Jednu od njih su prilagodili svojim potrebama i koristili je sve do predaje Beogradske tvrđave Srbima.
Barutni magacini ispod Beograda
Veliki barutni magacin na Kalemegdanu, poznata Barutana, privlači veliku pažnju od kada je otvorena za javnost. Barutana predstavlja vrlo neobičnu podzemnu građevinu, a danas se ubraja i među spomenike kulture od izuzetnog značaja. Barutni magacin se nalazi na na Donjem gradu Beogradske tvrđave i smatra se da je ukopana u vreme austrijske rekonstrukcije Tvrđave između 1719. godine i 1739. godine. Kada se bolje pogleda, magacin se osmišljen kao prostor sa vojno-odbrambenom funkcijom. Posebno je zanimljivo da su pronađeni istorijski dokazi koji tvrde da je prostor današnje pećine pre dva milenijuma u antičko doba služio kao svetilište posvećeno bogu Mitri i da je služio kao malo prethrišćansko svetilište.
Barutana predstavlja veštačku pećinu koja je služila za odlaganje zaliha baruta. Ovde su se čuvale velike zalihe, zbog čega je mesto veoma prostrano. Veruje se da je magacin iskopan u steni zbog potrebe da se barut što je brže moguće odloži u sklonište zaštićeno od neprijateljskih napada. Veliki barutni magacin sastoji se od prostranog hodnika i dve sale od gotovo 400 kvadratnih metara naslonjene na devet dugih stubova, a Turci su dodali i zid koji skriva ulaz u magacin. Koliko je pećina bila od velikog značaja najbolje govori činjenica da su bili napravljeni i otvori za ventilaciju kako vlaga ne bi oštetila barut.
Barutni magacin delimično je obnovljen i uređen za posetioce. Za znatiželjnu javnost otvorena je prva sala i deo hodnika, koji su postali svojevrstan muzej prošlosti - mesto gde su izloženi mnogobrojni rimski kameni spomenici, sarkofazi, nadgrobne ploče, kao i žrtvenik i statue. Arheološku zbirku čine eksponati sakupljeni na prostoru Viminacijuma, Sremske Mitrovice, Kosmaja i Singidunuma. Još uvek se među posetiocima javi pitanje da li je istinita legenda o zlatu koje su Turci uzidali u pećinu. Pored velikog kulturnog i istorijskog značaja, Barutana je danas poznata kao omiljena lokacija gde se povremeno održavaju muzički koncerti i pozorišne predstave.
Veruje se da dalji put podzemlja vodi preko Kosančićevog venca do Karađorđeve ulice. U tom prolazu se nalazi najveća podzemna ostava civilizacija koje su nekada živele u Beogradu. Ovde je smešteno čak 13 laguma od kojih se u jednoj nalazi vinarija. Iznad laguma se nalaze dve velike kule koje su se nekada koristile kao lift i uz čiju su pomoć tadašnji meštani unosili i iznosili svoje zalihe iz velikih ostava.
Manji barutni magacini na Kalemegdanu
Priči o barutnim magacinima na Kalemegdanu ovde nije kraj. Pronađena su još dva manja barutna magacina na prostoru Gornjeg i Donjeg grada Beogradske tvrđave. U istočnom delu Gornjeg grada nalaze se ostaci malog barutnog magacina sa početka XVIII veka koji se tu nalazio sve do Drugog svetskog rata. Nešto malo dalje, ispod spomenika “Pobednik” je za vreme austrijske rekonstrukcije tvrđave nastao manji barutni magacin, koji je srušen 1944. godine prilikom bombardovanja Beograda.
Kazamati - Ozloglašene zatvorske ćelije
Vojni muzej u okviru svojih prostorija ima i nekoliko utvrđenih topničkih položaja ili kazamata. Vojni muzej danas raspolaže sa čak 16 kazamata raspoređenih po osam ugrađenih u bedeme Stambol kapije. Armiranu strukturu sa koje pucaju topovi izgradili su Turci u XVIII veku. Pored jasne odbrambene namene kazamati su služili i kao ozloglašene zatvorske ćelije. Iako je svega nekoliko kazamata otvoreno za posetioce, od 2015. godine je u njima raspoređena neobična izložba - izložba srednjevekovnih sprava za mučenje. Eksponate čini 60 sprava za mučenje, kojima su kažnjavani prestupnici od XVII pa sve do XX veka.
Lagumi ispod Beograda
Lagumi ili mračni podzemni prolazi postali su sastavni deo svih utvrđenih gradova u srednjem veku. Najčešće su se koristili kao skladište, sklonište i prostor za snabdevanje vodom. Beograd ispod Beograda čine brojni neotkriveni lagumi, prave pećine, tajne prostorije i hodnici koji Vas vode u neki drugi svet. Nedaleko od Brankovog mosta u Karađorđevoj ulici nalazi se ulaz u zaboravljene lagume. Ukoliko poznajete istoriju Beograda, sigurno već znate da se društveni, kulturni i trgovački život Beograda u XIX veku odvijao upravo u Karađorđevoj ulici pokraj Save. Roba je prenošena brodovima i skladištena u brojnim lagumima u blizini. Kako je u lagumima temperatura uvek bila ista i stabilna, tu se čuvala hrana i druga roba koja je stizala brodom.
Lagumi u Karađorđevoj ulici pretvoreni su u vinski podrum. Ono što je posetiocima posebno atraktivno jeste činjenica da je unutrašnjost vinarije ostala netaknuta, kao prozor u prošlost. Na samom ulazu u vinariju se nalaze dva stuba, ostaci nekadašnjeg lifta, kojima se roba dizala ka Kosančićevom vencu. Na gornjem delu bili su napravljeni posebni prilazi za zaprege na koje bi se ta ista roba utovarila i dalje prenosila. U Karađorđevoj ulici nalazi se čak 13 laguma, a dva su pretvorena u poznate noćne klubove. Smatra se da su za iskopavanje ovih laguma zaslužni Austrijanci u XVIII veku. U Beogradu se inače prostire kilometrima dugačka mreža laguma i podzemnih pećina posebno ispod Beogradske tvrđave i Tašmajdana. Tokom Prvog svetskog rata lagumi su služili kao sklonište za decu, žene i starije stanovništvo.
Lagumi u Karađorđevoj ulici su nakon Drugog svetskog rata preuređeni za potrebe skladištenja Jugohemije kada su napravljeni laboratorija i skladište za burad sa različitim hemikalijama. U Beogradu su poznati i zemunski lagumi iz XVIII veka građeni za trgovačke i vojne potrebe, koji se prostiru sve do Bežanijske kose. Danas se jedan od laguma može i videti ispod urušenog dela Zemunskog groblja - Muhar. Ukupan broj laguma u Zemunu čini neverovatnih 73 tajnih skladišta. Najviše neodgovorenih pitanja ima priča o lagumima Beograda, koji povezuju Beogradsku tvrđavu i kulu Gardoš, skriveni tuneli ispod reke Save. Iako do sada nije potvrđeno, mnogi meštani veruju u to.
Tajni hodnici ispod Beograda
Kada se govori o podzemnom Beogradu, pitanje tajnih hodnika i prolaza uvek ostaje neistraženo. Ipak, ne treba zaboraviti mrežu tajnih hodnika koji spajaju sve važne vojne i političke objekte u Beogradu. Smisao izgradnje takvih hodnika bila je hitna evakuacija ili sklonište od svih potencijalnih pretnji. Podzemni prolazi iz Resavske ulice vodile su do srušene zgrade Generalštaba kroz Studentski kulturni centar i ulicu Kralja Milana. Veruje se da mreža hodnika vodi od Studentskog kulturnog centra, Vojne akademije, parka Manjež pa sve do Novog dvora i Narodne skupštine.
Mnogi veruju da se ispod zgrade Vlade Republike Srbije nalazi nekoliko nivoa. Jedan od njih je tokom prethodnih decenija bio istražen, kada je otkriveno da su se tu nalazile zanatske radionice potrebne za održavanje zgrade. Drugi nivo, međutim, još uvek nije istražen.
Nakon Drugog svetskog rata ispod u prolazima ispod zgrade Tanjug-a otkriveno je da je skrivenim hodnicima povezana sa Kosančićevim vencem i hotelom “Mažestik”. Stare robne kuće u Knez Mihailovoj ulici bile su povezane podzemnim železničkim prugama kojima su se snabdevale robom. Posebno je zanimljivo da su tokom Prvog svetskog rata napravljeni podzemni prolazi i prostorije između Ruskog doma i Starog dvora gde su se odvijali pregovori između srpske i ruske strane.
Šalitrena pećina
Verovatno najviše misterija krije pećina ispod Tašmajdana. Tašmajdan predstavlja jedan od najvećih i najlepših beogradskih parkova gde se dnevno okuplja veliki broj ljudi, koji pri tome ni ne sluti da se ispod zelenila i mirisnog cveća nalazi velika i neistražena pećina. Duboko ispod površine zemlje i Tašmajdanskog parka nalaze se ostaci pećine, katakombi, kamenoloma i skloništa. Za neke objekte se pouzdano zna da sežu još iz perioda antike, dok je većina korišćena kao sklonište od brojnih ratova, koji su nezaboravan deo beogradske istorije. Tašmajdan je složenica turskih reči “taš” i “majdan” što se može prevesti kao rudnik i kamenolom.
O Tašmajdanskoj pećini postoje brojni izvori, a iz nekoliko njih se može saznati da je pećina stara više miliona godina. Veruje se da spisi o pećini sežu još u doba Rima i da je služila kao kamenolom. Istoričari sa razlogom veruju da je od kamena iz ove pećine napravljeno nekoliko sačuvanih beogradskih zdanja. Danas je pećina poznata i pod svojim drugim imenom kao “Šalitrena pećina”. Kako i sam naziv govori, sa ovog mesta su Turci nekada vadili šalitru pomoću koje bi kasnije pravili barut. Tašmajdanska šalitra važila je za jednu od najkvalitetnijih šalitri u Evropi u to vreme. Deo pećine ispod restorana “Šansa” služio je kao sklonište za stanovništvo tokom stalnih ratova Srbije i Turske. Istoričari su procenili da je unutra moglo biti smešteno blizu 600 volovskih kola sa hranom.
Kroz kasniju istoriju Beograda je pećina ispod Tašmajdana imala različitu svrhu. Istorija nas uči da su se upravo ovde skrivali Karađorđe i njegovi ustanici. Vrlo važnu ulogu skloništa stanovništva je pećina imala tokom Prvog svetskog rata. U Drugom svetskog ratu postala je “Lerova pećina” - sklonište nemačkog generala Aleksandera fon Lera. Prema nekim podacima u tadašnjem bunkeru moglo je da boravi čak 600 nemačkih vojnika i oficira, kao i da su pronađene zalihe hrane dovoljne za 6 meseci. Ceo podzemni kompleks bio je napravljen tako da izdrži hemijski i biološki udar, bio je opremljen sistemom za ventilaciju, agregatima za struju, telefonima i liftom. Danas, međutim, nije pronađeno ništa od moderne opreme. Nakon Drugog svetskog rata mnogi hodnici i prostorije su zatvoreni iz straha da su minirani i opasni.
Podzemni Beograd
Podzemni Beograd ili Beograd ispod Beograda potvrđuje činjenicu da sve što se nalazi duboko u podzemlju oduvek mami čoveka na dalje istraživanje. Drugi su to uradili umesto Vas i omogućili Vam da na bezbedan način siđete u centar beogradskog podzemljai doživite jedno zanimljivo iskustvo i osetite duh prošlosti u pravom smislu te reči. U slučaju da želite da saznate više o misterioznim tajnama koje krije naš glavni grad, iznajmite stan na dan Beograd centar kako biste bili na korak od svih podzemnih znamenitosti. Osim toga, na svega nekoliko koraka bićete udaljeni od Tašmajdanske pećine i ulaza u pećinu pored zgrade Radio televizije Srbije (RTS). pogledajte našu raznovrsnu ponudu apartmana već sada!
